Сын Якуба Коласа: “Мы жывем у час страшнейшай ілжы і міфаў…”
У мінулую пятніцу ў Мастацкім музеі з віцебскімі студэнтамі, літаратарамі, мясцовай інтэлігенцыяй сустрэўся малодшы сын Якуба Коласа Міхась Канстанцінавіч Міцкевіч.
Сустрэча сталася адной з культурніцкіх імпрэзаў, што ладзяцца ў Віцебску у кантэксце Года роднай зямлі. Нагодай жа было адкрыццё выставы “Аснова ўсёй Айчыне”, якая прэзентуе экспанаты з фондаў дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музею Якуба Коласа. Сына Коласа суправаджалі дырэктар гэтай музейнай установы Зінаіда Камароўская, пісьменнік Генрых Далідовіч, загадчык аддзелу Стаўбцоўскага райвыканкаму Анатоль Грэкаў (Стаўбцоўшчына – радзіма Якуба Коласа).
У прывітальным слове да прысутных намеснік начальніка ўпраўлення культуры Віцебскага аблвыканкаму Ларыса Аленская назвала гэтую сустрэчу “значимой общественно-политической акцией” (чыноўнік ад культуры прамаўляла па-руску).
Міхась Міцкевіч, якому ў студзені споўнілася ўжо 83 гады, проста выпраменьваў у залу энергію жыццярадаснасці – шмат жартаваў, каламбурыў, іранізаваў. Спахмурнеў толькі тады, калі гаворка зайшла аб сучасным стане беларускай мовы: “Стан – катастрафічны. Мы жывём у час страшнейшай ілжы і міфаў. Куды ні плюнь – усюды няпраўда і хлусня. Мяне гэта проста даводзіць да дрыжыкаў... Расійскі імперыялізм лезе ва ўсе шчыліны і стараецца вытравіць усё, што можна. Узяць хаця б сітуацыю з Асеціяй і Абхазіяй. Пасадзілі “ва главе” краін генералаў КГБ – Багапшу і Какойту, і тыя зрабілі сваю справу. Абсалютны беспрадзел”. Пасля гэтых слоў сваё месца ў першым шэрагу пакінула старшыня абласнога аддзялення Саюзу пісьменнікаў Беларусі Тамара Краснова-Гусачэнка, а вечарыну ціхенька згарнулі...
Міхась Міцкевіч прызнаўся, што да гэтага быў у Віцебску тры разы. Першы раз прыязджаў на прэм’еру п’есы “Вайна вайне” напрыканцы 30-х гадоў, другі – на адкрыццё стралковага стэнду (сын Коласа кіраваў у свой час рэспубліканскім камітэтам па стэндавай стральбе, сам з’яўляецца майстрам спорту па гэтаму віду), трэці раз наведаў Віцебск дзеля сустрэчы з рабочымі, яшчэ ў бытнасць сакратара абкому Грыгор’ева. “Але галоўнае тое, што з Віцебску мой зяць (муж дачкі Марыі – заўв. З.К.)”, – падкрэсліў з цёплай усмешкай Міхась Канстанцінавіч і паказаў, распавядаючы пра сваю сям’ю, шэраг сямейных вялікафарматных фотаздымкаў, якія былі зроблены ў розныя часы і шмат з якіх сталіся ўжо хрэстаматыйнымі.
Распавядаючы пра апошні дзень Якуба Коласа Міцкевіч адзначыў: “Ён у гэты дзень адвозіў ліст у ЦК (апошні ягоны ліст таксама тычыўся стану беларускай мовы), але там не змаглі яго чамусь прыняць, ён вярнуўся дадому, лёг на канапу. Старэйшы брат быў дома. І ўсё... Потым сказалі – разрыў сардэчнай аорты. Якуб Колас 26 разоў перахварэў запаленнем лёгкіх, ну, гэта вынік таго, што ён з 6-гадовага ўзросту курыў. Лёгкія былі вельмі слабыя, і гэта сказалася і на сэрцы... Была такая эпіграма ў яго: “Ляжу пакорна, бы ў жалобе, Але ж спытаць на добры лад: Вось, скажам, лёгкія ў хваробе – За што пакуту церпіць зад?..” Гэта ён пра ўколы пісаў...”
Сын Коласа прадэкламаваў напамяць урывак з паэмы “Сымона-музыкі” (“О, край родны, край прыгожы..."), ды так, што слёзы навярнуліся не толькі ў аўтара гэтых радкоў. Разважаў пра цэнзуру, распавядаў аб працы над грунтоўным 20-томным выданнем Коласа, чытаў эпіграмы, якія суправаджаліся нязменным выбухам смеху ў зале. Гучалі і палітычныя эпіграмы:
Гісторыя, на жаль, не ўся празрыстая,
Але адзін аспект яе, як быццам, згаданы:
Бяда ідзе ад трох галоўных тэрарыстаў –
Ад Буша, Пуціна і Бена Ладэна.
Выступілі таксама Зінаіда Камароўская, Генрых Далідовіч, Анатоль Грэкаў, віцебскія пісьменнікі Давід Сімановіч, Барыс Беляжэнка, Тамара Краснова-Гусачэнка. Усе, акрамя апошняй,— па беларуску.
