У Віцебскім абласным краязнаўчым музеі 13 студзеня адкрылася выстава “У пошуках Атлантыды. Смаляны” па выніках аднайменнага мастацкага пленэра, які прайшоў у гэтым паэтычным мястэчку на Аршаншчыне ў ліпені мінулага года.
Тады ў Смаляны з’ехаліся 26 прафесійных і маладых мастакоў з розных гарадоў Беларусі – Віцебска, Мінска, Гомеля, Шаркаўшчыны, Наваполацка і Рагачова. Пленэр арганізавалі дзве палачанкі – паэтка і бард Лера Сом і мастачка Кацярына Мяснікова. Сваю Атлантыду беларускія мастакі шукалі ўжо ў сёмы раз: ідэя гэтага праекту – у захаванні і адраджэнні нашай гістарычнай спадчыны.
Першымі, хто ацаніў працы мастакоў, сталі жыхары Смалянаў. Канешне ж, гэтая знакамітая вёска невыпадкова стала месцам правядзення мастакоўскай імпрэзы. Бо тут захвалася мноства гістарычных помнікаў. Гэта і блакітная, дзвюхвежавая Спаса-Прэабражэнская царква – адзіная ў Беларусі, якая мае верхні храм з дрэва, а ніжні – з каменя. Гэта і маляўнічыя руіны – рэшткі замка “Белы Ковель”, дамініканскага кляштара з касцёлам Святой Марыі, Свята-Аляксееўскай царквы. У Смалянах таксама знаходзіцца магіла беларускага паэта, рэвалюцыянера і навукоўцы Тамаша Зана.
Гэтаму дзеячу беларускай гісторыі прысвяціла сваю працу віцебская мастачка Святлана Баранкоўская. Спадарыня Святлана падзялілася з “ННВ” сваімі ўражаннямі ад пленэру: “Смаляны – гэта чароўнае месца, куды цягне і цягне. Там я рабіла эцюды, а таксама аглядала, начытвала, наўдыхала ўсё, што там было. А пасля, натхнёная гэтымі цудоўнымі мясцінамі, – ужо ў сваёй майстэрні – стварыла “Партрэт Тамаша Зана”. Шкада, што мала хто на Беларусі зараз памятае, хто гэта такі. Калі я стала вывучаць матэрыялы пра яго і ўбачыла вось гэты профіль, то проста закахалася ў Тамаша Зана. Тым больш, што зараз я раблю серыю, прысвечаную выбітным літаратарам Беларусі. І вельмі хочацца, каб яго імя, як і імёны Язэпа Драздовіча, Эміліі Плятэр, было паднята з небыцця, каб яно гучала на Беларусі не меней, чым у Польшчы”.
Увогуле выстава ўражвае колькасцю вельмі глыбокіх і ўдумлівых, прыгожа-лірычных прац. Нейкі мужчына ў гадах, перад тым як падняцца на вернісаж, аддаваў сваё паліто гардэробшчыцы і казаў: “Вырашыў прыйсці, паглядзець, што за выстава такая. Чуў, што ў ёй удзельнічаюць нейкія падазрона маладыя мастакі”. Ад сябе дадам: і падазрона таленавітыя.
Плануецца, што, акрамя віцяблян, выставу ўбачаць жыхары Оршы, Наваполацка, Мінска. Магчыма, трапіць яна ў Гомель і Бабруйск.